7.
Я вучань быў як пэндзля, так мяча,
і двойчы ўладарам служыць памкнуўся:
на ўсход пісцом, на захад ваяром —
ды адусюль бяз гонару вярнуўся,
хоць зь пільнасьцю калісьці вывучаў
цывільнае й ваеннае мастацтва.
Цяпер ужо залішне я стары:
заслуг няма — няма чым пераймацца.
8.
«Зямля і Неба — вось твая труна»,
так Чжуан Цзы* сказаў. Я болей сьціплы:
як мне надыйдзе час «ісьці дамоў»,
мне хопіць і бамбукавай падсьцілкі.
Зялёных мух паклічу памінаць,
не жураўлёў, узьнёслых белых плачак.
Хай на гары ад голаду памру,
ня здрадзіўшы — і тое буду ўдзячны.
*Чжуан Цзы (369 — 286 д. н. э.) — знакаміты кітайскі даоскі філёзаф.
9.
Як трапіць на Халодную гару?,
пытаюцца. Няма сюды дарогі.
Тут нават летам лёд не растае,
прагнаць смугу ня мае сонца змогі.
Як мог сюды дайсьці такі, як я?
Бо мысьль мая адрозная ад вашай.
Калі б вы мелі мысьль, як у мяне —
знайшлі б сюды дарогу, не шукаўшы.
11.
Я вёў каня ля гарадзкіх руін,
яны жалобу ў сэрцы пасялілі.
Бяззубыя муры то тут, то там,
старыя абсыпаюцца магілы.
Паэта, перакаці-поля цень,
расчуліў гонкіх дрэваў стогн цягучы.
Шкада касьцей — ня трапіць ім ужо
ў гісторыю вялікіх Неўміручых.*
*Xian, мудрацы — даоскі ідэал.
12.
З заходняе краіны папугай —
ня трэ было яму ў сіло трапляцца.
Цяпер — забаўка ён прыўкрасных дам,
і лётае з крыла ў крыло палаца.
Падмануты ён клеткай залатой,
губляе пер’е зыркае ў няволі.
Да журавоў, лябёдак — не дастаць,
што бель аблокаў крыламі ўспаролі.
13.
За вышытай фіранкаю жыве
красуня, у нэфрытавым пакоі —
за пэрсік саладзейшая яна,
багіні не зраўняюцца з такою.
Усходняе крыло заняў туман,
і восень дзьме з заходняй прыбудовы —
гадоў праз трыццаць высахне яна,
як выціснуты ўшчэнт трысьнёг цукровы.
15.
Я верны сьціплай спадчыне бацькоў,
палям і градам іншых не зайздрошчу.
Грукоча жонка кроснамі — чах-чах!
Сях-сях — няўмела немаўля балбоча.
Паслухаць птушак сяду, падапру
шчаку, зааплядую віру красак.
Хто прыйдзе шчасьце падзяліць са мной?
Мо, нехта з дрывасекаў зойдзе часам.
16.
Мой дом стаіць сярод зялёных скал,
някошаны мой двор збуцьвеў заўчасна.
Галіны ўсе лаза перапляла,
тырчыць каменьне, быццам зубы зь дзяснаў.
Вунь чаплі ловяць рыбак у стаўку,
зрывае малпа дзікі плод на кручы.
У цені дрэў сабе я мармычу
апавяданьні з кніг пра Неўміручых.
17.
Ня спыніш пораў года чатырох,
зьмяняюцца гады сваім парадкам.
Мкне дзесяць тысяч рэчаў у нябыт,
а дзевяці нябёсам — анігадкі.
Усходу днець, і Захаду — цямнець.
Квет ападае, каб зьявіцца зноўку.
Адно да Жоўтых ідучы Крыніц,*
забудзься пра зваротную вандроўку.
*У лепшы сьвет.
19.
Ты можаш быць умелы каліграф
ці ганарыцца постацьцю адменнай —
акрэсьленае цела пры жыцьці,
па сьмерці будзеш зданьню безыменнай.
Так шмат разоў было спакон вякоў,
нашто тужыць зрабіцца неўміручым?
Лепш падымайся на гару: між хмар
грыбоў магічных песеньку развучым.
21.
Вунь юны вершнік, зыркі прыгажун,
свайго каня жане туды, дзе вербы.*
Маўляў, такі ніколі не памрэ,
уцехам сьвету застанецца верны.
Няхай красуюць кветкі круглы год —
настане дзень, і кожная засохне.
Ніхто не пакаштуе пры жыцьці
нябесных высяў дзікі мёд павохны.
*Вербамі ў Кітаі абсаджвалі кварталы забаваў і распусты.
22.
Вунь Майстар, што абедае між хмар,
ягоны дом плябею рады зрэдку —
ня цёпла ў ім, а вее халадком,
бы прахалодай восеньскай улетку.
У велічных барах гудуць вятры,
бруяць па скалах ручаіны ўпотай.
Паўдня ў мясьціне гэтай правяду —
забудуся пра паўжыцьця маркоты.
24.
Хай човен ты стырнуеш баявы
або каня сьцябаеш баявога —
няма такой дарогі ў далячынь,
што дасягнула б да майго парога.
Грымоты й хмары ломяцца штодня
ў маю пячору, на гару крутую —
прабач, што не такі я, як Кунг-Цзы*:
цябе я, каб і мог, то не ўратую.
*Канфуцый.
25.
Разумныя адрынулі мяне,
а дурняў сам я выгнаў у сваволі.
Ня дурань я, але ж і не мудрэц —
і тых, і тых ужо зь мяне даволі!
Прыходзіць ноч — я Месяцу пяю,
для хмарак танчу на сыходзе ночы.
Як цела, рукі, мысьль утаймаваць
таму, хто галаву галіць ня хоча?*
*То бок ня хоча стрыгчыся ў манахі.
27.
З чароту змайстраваны мой будан,
да брамы брычак прыяжджае мала.
Лес запаветны птушак сьцеражэ,
рачулка ў полі рыб на дне схавала.
Зьбіраем з сынам горныя плады,
а з жонкай у гразі аром барозны.
А ў доме што хаваецца маім?
Пасьцель мая пад гурбай кніжак розных.
33.
Я часта чуў, што жалю не пазбыць,
і не хацеў даваць тым словам веры.
Прагнаў учора жаль я праз вакно —
а сёньня лезе ён ізноўку ў дзьверы.
Мінае месяц — жаль не праміне,
зноў новы год — і жаль таксама новы.
Хто б мог сказаць, што чыйсьці даўні жаль
хавае гэты капялюш лямцовы?
36.
Насупраць бабця на гары жыве,
няшмат гадоў таму разбагацела.
Раней была бяднейшай за мяне,
цяпер зь мяне сьмяецца учадзела.
У кпінах я — наперадзе яе,
хаця ў багацьці адстаю за ёю.
Калі так будзем кпіць і надалей,
абое будзем з бабцяю рабое.
37.
У багацеяў незьлічона спраў —
нічым ім і ніколі не дагодзіш.
Хай рыс у іхным сьвіране гніе —
ні жмені не дадуць нікому. Во дзе ж
аматары круцельства і інтрыг!
Купляюць шоўк, хоць прымяраюць атлас.
Але як час надыдзе паміраць —
адзіна мухі будуць іх аплакваць.
41.
Ты жыў ня раз, ды толькі абы-як,
таму й цяпер ня знойдзеш прасьвятленьня.
Разьлічваесься ўласнай беднатой
за грэх ва ўцелаўленьні папярэднім.
Калі і гэтым разам пратупіць,
наступнае жыцьцё ня будзе лепшым.
Бяз чоўна й моста Велькае ракі*
не пераплыць і не агораць пешшу.
*Маецца на ўвазе Самсара — кола ўцелаўленьняў.
Паводле ангельскіх перакладаў Пола Раўзэра зьвершаваў Макс Шчур.
